Çocuk Terapisi
Çocuklar ile yapılan çalışmalar; duygusal alandaki destekler ve gelişimsel alandaki destekler olarak ikiye ayrılır.
Duygusal Destekler
Oyun terapisi, çocuklarla çalışırken en çok kullanılan yöntemlerden biridir. Çocukların en etkili iletişim şekilleri olan oyun aracılığı ile duyusal, davranışsal ve gelişimsel problemlere uygun bir biçimde yaklaşarak müdahale etmeyi hedefler.
Oyun terapisi, 2-11 yaş aralığındaki çocuklarla kullanılan bir tekniktir. Erken dönem çocuklarıyla yapılan çalışmalara çoğunlukla aile katılımı ve aileye yönelik psikoeğitim çalışmaları seansa eklenerek ilerlenir.
Çalışmada çocuklara doğal iletişim kurabilecekleri bir ortam sunulur. Burası çocukların iç dünyalarını oyun aracılığıyla ifade etmelerine olanak sağlayan, seçilmiş oyuncaklarla dolu bir oyun odasıdır.
Oyun, duygu ve düşüncelerin sembolik olarak ifade edilmesine olanak sağlar. Oyun, çocuğun sadece iç dünyasını ifade etmesine izin vermez aynı zamanda çocuk ve terapist arasındaki ilişki akranlar arasındaki ilişkiyi destekler. Oyun aracılığıyla besleyici bir ilişkinin kurulması ve sürdürülmesi çocuğun sosyal motivasyonunu ve becerilerini arttırır.
Ayrıca terapötik oyun, çocuğun olaylara verdiği zorlayıcı tepkileri ifade etmesi için bir çıkış sunarak stres, dürtüsellik ya da travma gibi durumlarla başa çıkmasına da yardım eder. Çocuk, kontrol, güvenlik ve terapistten kendisine yönelen empati yaklaşımlarını deneyimledikçe önce oyun odasında ardından da gerçek hayatta kullana geldiği davranış modellerini değiştirmeye başlar. Çocuk zamanla iç dünyasının arzuları ve dış gerçeklik arasında bir denge oluşturmaya başlar.
Oyun terapisi geniş bir yelpazeyi içine alır. Duygusal alandaki güçlükler çocuğun özellikleri ve ihtiyaçlarına göre yapılandırılmamış ya da yapılandırılmış şekilde terapötik müdahalelerle desteklenir.
Oyun terapisine ait bazı ekoller aşağıda sıralanmıştır.
• Çocuk Merkezli Oyun Terapisi
• Bilişsel Davranışçı Oyun Terapisi
• Deneyimsel Oyun Terapisi
• Filial Terapi
• Gelişimsel Oyun Terapisi
• Dışavurumcu Sanatlar Terapisi (Kukla, kum ve görsel
sanat çalışmaları)
• Psikodinamik Oyun Terapisi
• Theraplay Oyun Terapisi
Gelişimsel Destek Çalışmaları
Gelişimsel alandaki gerilik ya da güçlükler psiko eğitsel ve pedagojik müdahalelerle desteklenir.
Bilişsel, sosyal, duygusal ve iletişim ile ilgili gelişim alanlarında farklılık gösteren, yaş grubu için tasarlanmış olan eğitim ve öğretim programlarından yararlanamayan ya da yararlansa bile bunu sürdürebilmek için desteğe ihtiyaç duyan çocuklar için, bu konuda uzmanlaşmış kişiler tarafından planlanan ve uygulanan bireyselleşmiş destek/eğitim çalışmalarını ifade eder.
Özgül Öğrenme Güçlüğü (disleksi, disgrafi, diskalkuli), Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, Sosyal İletişim Güçlüğü, Yürütücü İşlevler vb. hakkında zorluk yaşayan çocuklarla yapılan çalışmalar gelişimsel destek çalışmaları kapsamında yer alır. Uzmanlar, çocuklara sorunlarını yönetmelerine ve okul çalışmalarını geliştirmelerine yardımcı olan beceri ve stratejiler öğretir. Çocukların öğrenme alanlarında yaşadıkları zorlukların azaltılması veya düşünme becerilerindeki farklılığın giderilmesi konusunda yol gösterirler; aynı zamanda bir vaka yöneticisi olarak da hareket eder; hekimler, eğitmenler ve öğretmenlerle koordine halde çalışır; ödevler verir, davranışları takip eden çizelgeler hazırlar, bunları takip eder ve günceller.
Gelişimsel destek çalışmalarında kullanılan stratejiler, tutumlar ve öneriler her çocuğun ihtiyacına göre değişiklik gösterir.
Çalışma alanlarından bazıları şöyledir;
• Öğrenmenin bilişşel alanlarını (hafıza, dikkat, soyut
düşünce, muhakeme vb) destekleyen çalışmaların
planlanması ve uygulanması,
• Odaklanma ve çalışma alışkanlıklarını geliştirmeye
yönelik stratejilerin öğretimi,
• Zaman yönetimi ve organizasyon becerilerinin
desteklenmesi,
• Duygu ve düşünceleri ifade etme ve iletişim
becerilerinin gelişmesi,
• Okuma-yazma ve matematik becerilerine yönelik
güçlüklerin desteklenmesi.
Gelişimsel destek çalışmalarında kullanılan bazı programlar şöyledir:
PREP, PASS teorisinin eşzamanlı ve ardıl işlem özellikleri üzerine kurulmuş bir okumayı geliştirme programıdır.
Attentioner ile Dikkatimi Topluyorum Programı, 7-18 yaş arasındaki bireyler için dikkat ve ilgili tüm yürütücü işlevleri etkili bir biçimde iyileştirmeyi hedefleyen bireysel ve grup eğitim programıdır.
GETAP, bireyin öğrenme ve akademik başarı için ihtiyacı olan dikkat, hafıza, işlem hızı, konsantrasyon ve mantık muhakeme gibi zihinsel becerilerini geliştirmek için uygulanan bir programdır.
Zihin Kuramı ve Sosyal Beceriler programı, kişinin duygularını ve düşüncelerini anlayabilme becerisi olan zihin kuramı ve sosyal becerilerini geliştirmeye yönelik bir programdır.
Bazen her iki alanda da çocuğun desteğe ihtiyacı olabilir. Böyle durumlarda iki ayrı uzman farklı alanları ele alarak işbirliği içinde çalışır.