Çocuk Terapileri

Çocuk terapileri çocukların duygusal, sosyal, bilişsel ve davranışsal gelişimlerini desteklemek için gerçekleştirilen terapötik, eğitsel ve gelişimsel faaliyetlerin ve müdahalelerin tümünü ifade eder. Bu çalışmalar, çocuğun bireysel ihtiyaçları merkeze alınarak yürütülür ve çocuğun yaşına, gelişimsel düzeyine, yaşadığı sorunlara uygun müdahale yöntemleriyle gelişiminin desteklenmesi hedeflenir. Çalışmalar sırasında, çocuğun kendisi, ailesi, okulu ve sosyal çevresiyle olan etkileşimleri göz önünde bulundurularak değerlendirme yapılır ve bütüncül bir yaklaşım benimsenir.

Çocuk terapilernin alt dalları:

Bireysel terapi, grup çalışmaları, sosyal beceri geliştirme, dikkat, odaklanma ve öğrenme farklılıkları programları, gelişimsel değerlendirmeler, ebeveyn danışmanlığı ve psiko-eğitim olarak sıralanabilir.

Çocuk terapilerinde hangi yöntemler kullanılır?

Oyun terapileri, çocukların duygusal, bilişsel ve sosyal gelişimlerini desteklemeyi, oyun aracılığıyla duygusal ifadelerini keşfetmelerini sağlamayı ve duygusal başa çıkma becerilerini geliştirmeyi amaçlamaktadır. Oyun, çocukların içsel dünyalarını dışa vurmasını kolaylaştıran bir araçtır. Oyun terapisi yöntemleri, çocuğun ihtiyacına göre çeşitlenmektedir.

EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme Terapisi), travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gibi sorunlarla başa çıkan çocuklar için kullanılmaktadır. Bu terapi, çocukların olumsuz anılarını işlemelerini ve yeniden anlamlandırmalarını sağlayarak duygusal iyileşmelerine katkı sağlar.

Bilişsel-Davranışçı Terapi (BDT), çocuğun olumsuz düşünce ve davranışlarını tanımlamasına ve değiştirmesine yardımcı olur. Duygusal sorunların kökenindeki yanlış düşünce kalıpları üzerinde çalışılmaktadır. Kaygı ve obsesyon yaşayan çocuklarla çalışmak fayda sağlar.

Sanat Terapisi, çocukların kendilerini ifade etmeleri için sanat araçlarının kullanılmasına olanak tanır. Boyama, heykel yapma ve diğer yaratıcı aktiviteler, çocukların duygusal durumlarını anlamalarına ve dışavurumlarını kolaylaştırmalarına yardımcı olmaktadır. Genellikle sözel ifadeden kaçınan çocuklarda etkili bir yöntem olarak kullanılır.

Şema Terapi, çocukların geçmiş deneyimlerinden kaynaklanan olumsuz şemaları (düşünce kalıpları) tanımlamalarına ve bunlarla başa çıkmalarına yardımcı olmayı hedefler.

Sosyal beceri geliştirme programları, çocukların iletişim becerilerini, empatiyi ve çatışma çözme yeteneklerini güçlendirmeyi amaçlar; özellikle sosyal iletişimde zorluklar yaşayan çocuklar için uygundur.

Nörogelişimsel destek çalışmalarında çocuklara ihtiyaçlarına yönelik farklı alanlarda destek sağlanır. Dil gecikmesi olan çocuklar için dil anlama becerilerinin desteklenmesi, dikkat, dürtüsellik, odaklanma gibi sorunlar yaşayan çocuklar için bireyselleştirilmiş eğitim programlarının planlanması, öğrenmeyi destekleyecek stratejilerin öğretimi, hafıza, problem çözme, mantıklı düşünme, muhakeme ve günlük yaşam becerilerinin sürdürülebilmesi için yönetici işlev alanlarının desteklenmesi hedeflenir.

Oyun Terapisi

Oyun terapisi, çocuğun doğal iletişim aracı olan oyun yoluyla duygularını, düşüncelerini, yaşantılarını ve davranışlarını ifade etmesini ve keşfetmesini sağlayan bir terapi türüdür. Genellikle 3-12 yaş arası çocuklara uygulanır. Bu terapi, çocuğun büyüme ve gelişimini desteklemek amacıyla seçilen uygun oyun materyallerinin, psikolog ve çocuk arasındaki güvenli ilişki ortamında kullanılmasıyla gerçekleşir.

Oyun terapileri yönlendirilmiş ve yönlendirilmemiş olarak ikiye ayrılır. Yönlendirilmiş oyun terapisi, psikoloğun belirli bir hedef doğrultusunda çocuğa rehberlik ettiği, yapılandırılmış bir yaklaşımı ifade eder. Yönlendirilmemiş oyun terapisi ise çocuğun oyun sürecini kendi yönlendirdiği ve terapistin daha çok gözlemci ve destekleyici bir rol üstlendiği bir yaklaşımdır. Her iki türde de amaç, çocuğun kendini güvende hissedeceği bir ortamda duygusal iyileşme ve gelişim sağlamaktır. Terapinin türü çocuğun ihtiyacına göre belirlenir.

Merkezimizde uygulanan oyun terapisi ekolleri aşağıda sıralanmıştır.

• Çocuk Merkezli Oyun Terapisi
• Bilişsel Davranışçı Oyun Terapisi
• Deneyimsel Oyun Terapisi
• Filial Terapi
• Gelişimsel Temas Terapisi
• Dışavurumcu Sanatlar Terapisi (Kukla Terapisi & Kum Tepsisi Terapisi)
• Psikodinamik Oyun Terapisi
• Theraplay Oyun Terapisi

Oyun terapisinden kimler faydalanır?

• Kaygıları ve korkuları olan,
• Akran ilişkilerinde zorluk yaşayan,
• Ayrılık kaygısı ve/veya bağlanma sorunu yaşayan,
• Aile içi çatışmalardan etkilenen,
• Kardeş kıskançlığı ve rekabeti yaşayan,
• Depresif belirtiler gösteren,
• Okul korkusu veya okula uyum problemi yaşayan,
• Davranış sorunları (öfke kontrolü, tırnak yeme vb.) yaşayan,
• Sosyal beceri eksikliği yaşayan,
• Çocukluk çağı travmalarını veya kayıpları (boşanma, ölüm, taşınma vb) deneyimleyen,
• Alt ıslatma ve/veya kaka tutma vb. sorunu yaşayan çocuklar oyun terapilerinden faydalanabilir.

Oyun terapisi seansları, genellikle haftada bir kez olacak şekilde planlanır. Bu çocukların çalıştıkları içerikleri ve terapötik ilişkiyi zihinlerinde tutabilmeleri için gerekli olan süredir. Bazı durumlarda daha sık görüşmelere ihtiyaç duyulabilir, görüşmeler haftada iki ya da üç gün şeklinde planlanabilir.

Erken dönem çocuklarıyla (3-6 yaş) yapılan çalışmalarda çoğunlukla aile katılımı gereklidir ve aileye yönelik psikoeğitim çalışmaları seansa eklenerek süreç desteklenir. Daha büyük yaş gruplarının oyun terapisi seanslarının başında ve/veya sonunda genellikle ebeveynlerle görüşme yapılmaz. Bu, çocuğun mahremiyetini ve psikolog ile arasındaki güven ilişkisini korumak için gereklidir.

Nörogelişimsel Destekler

Nörogelişimsel destek çalışmaları, çocukların ve ergenlerin bilişsel, motor, sosyal ve duygusal becerilerini geliştirmeye yönelik yapılandırılmış müdahaleler ve etkinliklerden oluşur. Bu çalışmalar, Özgül Öğrenme Güçlükleri, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), sosyal iletişim güçlüğü yaşayan ya da gelişim alanlarında farklılık gösteren; yaş gruplarına uygun eğitim ve öğretim programlarından yeterince yararlanamayan veya yararlansa bile bunu sürdürebilmek için desteğe ihtiyaç duyan çocuklara yönelik olarak uygulanır.

Çalışmalar, bireyin dikkat, bellek, görsel-uzamsal beceriler, algı, dil gelişimi, işlemleme hızı, organizasyon becerileri ve problem çözme yeteneği gibi bilişsel alanlarının yanı sıra, motor koordinasyon, sosyal iletişim becerileri ve öğrenme ile düşünme farklılıklarından kaynaklanan ikincil sorunların (örneğin; tırnak yeme, parmak emme, öfke kontrolü gibi) belirlenip önlenmesine yönelik çalışmalarla da bireyin gelişimini hedefler.

Nörogelişimsel destek çalışmalarında bireyselleştirilmiş eğitimler, dikkat ve bellek geliştirme çalışmaları, nöroplastisiteyi (beyin esnekliği artırılarak yeni öğrenmelerin kalıcı hale gelmesi) artırmayı hedefleyen egzersizler ve aile eğitimleri gibi yöntemler kullanılır. Bu destekler, bireyin günlük yaşam becerilerini geliştirmesi, akademik performansını artırması, sosyal hayata daha kolay uyum sağlaması, akademik kaygıların azaltılması ve sosyal-duygusal öğrenmeyi de ele alan bütüncül bir yaklaşımı içerir.

Nörogelişimsel destek çalışmalarında çocukların öğrenme alanlarındaki zorlukların azaltılması veya düşünme becerilerindeki farklılıkların giderilmesi için yol gösterilir. Ayrıca, gelişimsel destek sağlayan psikolog, vaka yöneticisi rolünü üstlenerek hekimler, eğitmenler ve öğretmenlerle iş birliği yapar. Çocukların ilerlemesini takip ederek, ödevler verir, davranışların gelişimini izleyen çizelgeler hazırlar ve bunların düzenli olarak güncellenmesini sağlar. Çalışma sürecinde bazen aileye görüşme öncesinde veya sonrasında bilgilendirme yapılırken bazen de belirli periyotlarla geri bildirim verilebilir. Bu çocuğun ihtiyaçlarına ve sürece göre değişiklik göstermektedir.

Nörogelişimsel destek çalışmalarından kimler faydalanabilir?

• Dikkat dağınıklığı, dürtüsellik ve aşırı hareketlilik,
• Zihinsel organizasyon, zaman yönetimi ve planlama becerilerinde zorluk,
• Disleksi (okuma güçlüğü), diskalkuli (matematiksel beceri güçlüğü), disgrafi (yazma güçlüğü),
• Düzenli ve sistemli çalışmada zorluk,
• Öğrenmede yavaş gelişme ve/veya düşük beceriler,
• Konuşma ve dil gelişiminde gecikme ve/veya zorluk,
• Dil anlama, üretme ve/veya iletişim becerilerinde güçlük,
• Duyusal uyaranlara karşı aşırı hassasiyet ve/veya duyusal yoksunluk,
• Sosyal etkileşim, iletişim ve davranışlarda farklılık,
• Empati, sırayla konuşma, sözsüz iletişim, beden dili jest ve mimikleri yorum lama ve sosyal bağ kurmada zorluk,
• Esnek düşünme ve/veya davranış değiştirmede zorluk,
• Okulda, evde veya sosyal çevrelerinde davranışsal zorluk yaşayan çocuk ve ergenler faydalanır.

Nörogelişimsel destek ile oyun terapisi arasındaki farklar nelerdir?

• Nörogelişimsel destek sürecinde psikolog seans giriş ve çıkışında aileye geri bildirim verirken oyun terapisi sürecinde bu bilgilendirme verilmez. Oyun terapisinde, aile görüşmesi çoğunlukla 6 seansta bir ya da belirli aralıklarla planlanır.
• Nörogelişimsel destek çalışmalarında davranış ve beceri öğretimi amaçlandığı için psikolog daha müdahaleci bir yaklaşıma sahiptir. Oyun terapisinde ise terapist doğrudan davranışı değiştirmeyi hedeflemez. Oyun terapisti, gözlemlenen davranış sorunlarının kaynağı ve psikolojik anlamı ile ilgilenir. İçsel iyileşme hedefler.
• Nörogelişimsel destek seanslarında çalışmalar, danışanın ihtiyacına yönelik ev ödevleri ile desteklenirken oyun terapisinde ödev verilmez. Terapi yöntemi ve çocuğun ihtiyacına göre aile iş birliği ile etkinlikler planlanır.

Pedagojik Danışmanlık

Pedagojik danışmanlık, çocukların fiziksel, duygusal, sosyal ve bilişsel gelişimlerini bütüncül bir yaklaşımla desteklemeye odaklanan bir danışmanlık türüdür. Çocukların öğrenme stillerini, gelişim aşamalarını ve ihtiyaçlarını tanıyarak eleştirel düşünme, problem çözme becerilerinin gelişmesini ve sosyal-duygusal büyümeyi teşvik eder.

Pedagojik danışmanlık yalnızca akademik öğrenme ve eğitim süreçlerini değil, aynı zamanda çocukların yaşamındaki temel gelişimsel alanları da kapsar. Bu bağlamda, uyku, tuvalet eğitimi, oyun ve beslenme alışkanlıkları gibi günlük yaşam becerileri ve alışkanlıklar da pedagojinin kapsamı içinde değerlendirilir.

Pedagojik danışmanlık sürecinde çocuklar ve ailelerle iş birliği içinde çalışılır. Ebeveynlere, çocuklarının gelişimini nasıl destekleyebilecekleri ve karşılaştıkları zorluklarla nasıl başa çıkabilecekleri konusunda destek sağlanır. Nihai hedefi, bireylerin bilgi ve becerilerini geliştirerek onları dış dünyada karşılaşabilecekleri zorluklara hazırlamak ve sağlıklı bir yaşam sürdürebilmelerine katkı sağlamaktır.

Pedagojik danışmanlıktan kimler faydalanabilir?

• Gebelik döneminde ebeveynliğe hazırlanan,
• Erken dönemde güvenli bağlanmaya odaklanan,
• Erken çocukluk dönemi temel alışkanlıkların (uyku, beslenme,tuvalet eğitimi, özbakım) edinilmesini desteklemek isteyen,
• Yaş grubuna uygun oyun ve aktivitelerle gelişimi desteklemek isteyen,
• Okula hazırlık becerileri hakkında bilgilenmek isteyen,
• Etkili iletişim ve ebeveynlik tutumları hakkında gelişmek isteyen,
• Gelişim dönemleri ve geçişleri hakkında bilgilenmek isteyen,
• Davranış yönetimi ve disiplin konularında destek arayan,
• Uyum ve davranış sorunu yaşayan çocukları desteklemeyi hedefleyen,
• Öğrenme ve gelişim süreçlerinde zorluk yaşayan çocuklarını destek lemek isteyen ebeveynler pedagojik danışmanlık alabilir.