Yaşa Göre Filial Terapi

Filial Terapi, ebeveynin çocukla terapötik oyun yoluyla ilişki kurmasını sağlayan yapılandırılmış bir müdahale modelidir.

1-2 Yaş

Hedef: Güvenli fiziksel temas kurmak, ayrılık-buluşma döngüsünü güvenli bir oyun içinde yaşatmak.

1. Yumuşak Oyuncak Düşürme

Nasıl Uygulanır?

Başınızın üstüne küçük bir peluş ya da hafif bir fasulye torbası yerleştirilebilir.

Çocuğa dönerek, “Şimdi dikkat et, sürpriz geliyor!” gibi küçük bir beklenti yaratılabilir.

“Bir, iki, üç” gibi sayarak eğlenceli bir ritim oluşturulduktan sonra baş hafifçe eğilerek oyuncak, çocuğun avuçlarına doğru bırakılabilir.

İlk denemelerde oyuncak yetişkinin başından düşebilir, sonrasında oyunu çocuğun başına da taşıyarak karşılıklı bir etkileşim kurulabilir.

Göz teması korunarak küçük varyasyonlar eklenmesi (hızlı mı, yavaş mı gibi) oyunun dinamiğini artırır.

2. Ce-ee Oyunu

Nasıl Uygulanır?

Eller veya ince bir örtü kullanılarak yüz kısa süreliğine gizlenebilir.

Bir süre saklandıktan sonra, “Nerede benim gözlerim?” gibi sözel ipuçlarıyla çocuğun merakı artırılabilir.

Örtü aralanarak gülümseyerek “Ce-ee!” denildiğinde çocuğun tepkisi gözlemlenebilir.

Çocuğun oyuna katılımı arttıkça, yüzü kendi gizlemesine ve yeniden görünmesine teşvik edilebilir.

Saklama süresi her tekrarda çok küçük miktarlarda artırılarak tolerans becerisi güçlendirilebilir.

2-3 Yaş

Hedef: Kontrollü risk alabilmek, fiziksel sınırları güvenle deneyimlemek.

1. Kollarıma Atla

Nasıl Uygulanır?

Çocuğun hafif yükseltilmiş bir yüzeyde (örneğin bir koltuk ya da minder) durması sağlanabilir.

Eller geniş açılarak “Hazır olduğunda kollarıma doğru gelebilirsin.” gibi cesaretlendirici bir ifade kullanılabilir.

“Şimdi başlıyoruz” gibi bir işaretle birlikte, çocuk atlayışı kendi zamanlamasında başlatmaya davet edilebilir.

Çocuğun göz hizasına gelerek ve açık kollarla karşılamak, hem fiziksel hem duygusal destek sunar.

İlk atlamalarda çok kısa mesafeler tercih edilip, güven arttıkça mesafe hafifçe değiştirilebilir.

2. Oyun Hamuru Sıkıştırma

Nasıl Uygulanır?

Çocuğun iki avucu arasına küçük bir top oyun hamuru yerleştirilebilir.

Eller, nazikçe çocuğun ellerinin dışına konumlandırılarak birlikte hamura basılabilir.

Bu sırada “Şimdi birlikte sıkıştırıyoruz… Şııkk!” gibi ritmik ifadeler kullanılabilir.

Göz teması kurulurken jestler ve mimiklerle etkileşim desteklenebilir.

Çocuğun tercihine göre baskı şiddeti değiştirilebilir, istenirse farklı el hareketleriyle hamur çalışmasına küçük oyunlar eklenebilir.

3-4 Yaş

Hedef: Motor hedefleme becerilerini geliştirmek, mizahi etkileşim başlatmak.

1. Baloncuk Patlatma

Nasıl Uygulanır?

Önce birkaç baloncuk havaya bırakılabilir.

Çocuğa “Bu baloncuklardan birini sadece dirseğinle patlatmayı dener misin?” gibi eğlenceli bir görev sunulabilir.

Patlatma denemeleri sırasında destekleyici ve coşkulu geri bildirimler verilebilir.

Zamanla hedefler çeşitlendirilerek (örneğin ayakla patlatmak gibi) oyunun zorluk seviyesi çocuğun temposuna göre ayarlanabilir.

Başarı ve çabalar mutlaka sözel olarak kutlanabilir.

2. Blip ve Düüt Oyunu

Nasıl Uygulanır?

Çocuğun burnuna hafifçe dokunularak “Blip!” sesi çıkarılabilir.

Sonrasında çenesine dokunarak “Düüt!” sesi eklenebilir.

Bu ikili tekrarlandıktan sonra roller değiştirilebilir; çocuk da yetişkinin burnuna ve çenesine dokunarak aynı sesleri çıkarabilir.

İsteyen çocuklar için yeni sesler ve jestler de eklenebilir; örneğin kaşlara dokununca “Tık!” demek gibi.

Böylece oyun hem esnek hem de kişisel hale getirilebilir.

4-5 Yaş

Hedef: Ortak ritim ve tempo uyumuyla grup uyumunu artırmak.

1. El Çırpma Tekerlemesi

Nasıl Uygulanır?

Karşılıklı şekilde oturularak ya da ayakta durularak, iki el tutulabilir.

Basit ve ritmik bir tekerleme seçilerek (örneğin “Şu tepe, bu tepe, el salla da gel tepe”) her vurguda el çırpma hareketi yapılabilir.

Başlangıçta yavaş ve anlaşılır bir tempo seçilebilir.

Çocuğun rahat hissetmesiyle birlikte tempo hızlandırılabilir ya da yavaşlatılabilir.

İlerleyen aşamalarda, çocuğun adını tekerlemenin içine ekleyerek kişiselleştirici bir dokunuş sağlanabilir.

2. Yapışkan Burun

Nasıl Uygulanır?

Küçük bir pamuk topuna az bir miktar krem sürülüp yetişkinin burnuna yapıştırılabilir.

Çocuğa “Acaba bunu nasıl düşürebiliriz?” gibi bir merak sorusu yöneltilerek katılımı artırılabilir.

Çocuk üfleyerek pamuğu düşürmeye çalıştığında, süreç sözel olarak desteklenebilir: “Şu an büyük bir rüzgar esiyor!”

Dilerse çocuğun burnuna da pamuk yapıştırılarak karşılıklı bir üfleme yarışması yaratılabilir.

Bu oyun hem nefes kontrolünü hem de mizahi ortaklığı güçlendirir.

5-6 Yaş

Hedef: Birlikte organize olmayı, nefes ve motor koordinasyonunu geliştirmek.

1. Pamuk Topu Hokeyi

Nasıl Uygulanır?

Yere yüzüstü uzanarak ya da dizler üstünde durarak, bir pamuk topu iki kişi arasında konumlandırılabilir.

Her iki taraf da kendi nefesiyle pamuk topunu rakibin alanına doğru yönlendirmeye çalışabilir.

Çocuğun kendi üfleme hızını ve nefes gücünü ayarlamasına izin verilir.

İstenirse hedefler küçültülerek (örneğin küçük bir kutunun içine sokmak gibi) oyun daha heyecanlı hale getirilebilir.

Her yeni denemede çocuğun sabrı ve strateji geliştirme becerisi gözlemlenir.

2. Kurabiye-Süt Oyunu

Nasıl Uygulanır?

Ebeveyn veya terapist “Kurabiye!” dediğinde çocuğun hızlıca “Süt!” demesi istenir.

Bir ritim oturduktan sonra ses tonunda, hızda veya vurguda değişiklikler yapılarak oyunun dinamikleri çeşitlendirilebilir.

Örneğin bazen fısıldayarak “Kurabiye…” demek veya çok hızlı söyleyerek çocuğun dikkatini zorlamak mümkündür.

Yanlış cevaplar mizahi şekilde desteklenir, başarısızlıkta bile eğlence korunur.

Oyun, esneklik ve mizahın birlikte çalışmasına örnek olur.