Psikoloji Sözlüğü

Psikolojik İyi Oluş:

Bireylerin her birinin kendi potansiyellerinin bilincinde olduğu, hayatın olağan zorluklarıyla baş edebildiği, verimli ve üretken biçimde çalışabildiği, içinde bulunduğu çevreye katkı sağlayabildiği iyilik halidir. Buna ek olarak, bireyin herhangi bir hastalığının ve güçsüzlüğünün olmaması; fiziksel, psikolojik ve sosyal açıdan tam anlamıyla bir iyi olma durumu olarak nitelendirilmektedir.

Psikolojik Zorluk:

Psikolojik hastalık kapsamının haricinde kalan, bireyin psikolojik sağlığını ve/veya işlevselliğini zorlayan ve psiko eğitim, psikolojik danışma, sosyal destek, nörogelişimsel destek, psikoterapi ve diğer destek hizmetleri almasını gerektirebilecek durumlardır.

Terapi:

Hastalıkların iyileştirilmesine, sönümlenmesine ya da önüne geçilmesine ilişkin her türlü tıbbi, psikiyatrik veya psikolojik uygulamanın adıdır. Farmakoterapi, fizyoterapi, radyoterapi , psikoterapi vb.

İyileşme:

Ruh sağlığı problemi yaşayan bir kişinin, destekleyici içsel ve dışsal kaynaklardan faydalanarak potansiyellerini ortaya koymasını, iyileşmesiyle ilgili sorumluluk üstlenebildiği, bu süreci tercih ettiği ortamda ve topluluk içinde sürdürmesini içine alan bir değişim sürecidir.

Psikoterapi:

Psikolojik zorlukların ve davranış bozukluklarının iyileşmesine ya da belirtilerinin hafifletilmesine yönelik kullanılan bilişsel, davranışsal ve anlamlandırmaya yönelik yöntemlerin tümüdür. Günümüzde psikoterapi başlığıyla, birbirine benzeyen ya da hiç benzemeyen birçok farklı terapi yönteminden söz edilebilir. Uygulayıcının kişisel eğilimlerine, yetiştiği ekole ve benimsediği yaklaşıma yönelik psikoterapi de farklı tanımlar, farklı içerikler kazanmaktadır.

Terapötik İlişki:

Terapist ile danışan arasındaki güven, saygı ve anlayış temeline dayanan ilişki; terapinin etkili olmasında en önemli role sahiptir.

İç Görü:

İç görü, bireyin kendi düşünce, duygu ve davranışlarını anlama ve bunların nedenlerini kavrama yeteneğidir. Psikolojik destek sürecinde, bireyin kendi içsel deneyimlerine dair daha derin bir farkındalığa sahip olması anlamına gelir.

Sosyal Destek:

Desteği alan bireyin içinde var olduğu durumun olumlu açıdan güçlendirilmesini hedefleyen, desteği alan ya da sağlayan birey aracılığıyla algılanan, birey ve çevresi arasındaki kaynak alışverişi olarak tanımlanabilir.

Nörogelişimsel Destek:

Gelişimi geride kalmış, duraksamış ya da sonradan bozulmuş kişilerde, yaşa uygun biçimde olması gereken ya da kaybedilmiş becerilerin kazanılabilmesi için uygulanan müdahalelerdir.

Psikososyal Destek:

Bireyin okulda, evde, iş yerinde ya da yaşadığı çevrelerde stres etkenleriyle başa çıkmasına yardım sağlayan müdahaleler bütünüdür.

Akran Destek ve Kendine Yardım Grupları:

Benzer sorunları yaşayan bireylerin veya akranların birbirlerine aktardıkları sosyal, davranışsal ve duygusal destek veren gruplardır.

Danışmanlık:

Duygusal, mesleki, eğitim, rehabilitasyon gibi alanlardaki sorunların çözümlenmesi ya da sönümlenmesi yönünde etraflıca bir müdahale, değerlendirme sunan yaklaşımların ve yöntemlerin tümüdür.

Destekleyici Terapi:

Sorunların zeminine inmeden ya da temel kişilik yapısını değiştirmeden, bireyin var olan savunmalarını güçlü duruma getirmeye, semptomlarını hafifletmeye, olası duygusal bunaltısını ortadan kaldırmaya ve daha olumlu davranış yapılarına teşvik etmeye ilişkin bir terapi türüdür.

Psikodinamik Terapi:

Bireyin düşüncelerinin, duygularının ve geçmiş deneyimlerinin bugünkü davranışlarını ve duygusal tepkilerini nasıl etkilediğini anlamlandırmayı hedefleyen bir terapi yaklaşımıdır. Bu yöntem, bireyin çocukluk döneminden itibaren kurduğu ilişkileri, travmalarını ve bilinçaltındaki çatışmaları ele alarak, danışana farkındalık ve içgörü kazandırmayı amaçlar.

Şema Terapi:

Değiştirilmesi zor, çocukluk ve ergenlik döneminde belirgin kökenleri bulunan psi-kolojik zorlanmalar için tasarlanmış; bilişsel, davranışçı, kişiler-arası ve yaşantısal teknikleri birleştiren bütünleştirici bir teori ve terapi türüdür.

Bilişsel Davranışçı Terapi:

(BDT), Bireylerin olumsuz düşünce kalıplarını ve bu düşüncelerin duyguları ve davranışları üzerindeki etkisini ele alan, davranış değişikliğine odaklanan bir terapi yaklaşımıdır. BDT, kişilerin olaylara bakış açılarını değiştirerek, zararlı veya işlevsiz düşünce ve davranışlarını daha işlevsel ve yapıcı bir şekilde yeniden yapılandırmayı hedefler.

EMDR Terapisi:

Göz hareketleriyle duyarsızlaştırma ve yeniden işleme anlamına gelmektedir. Danışmanın parmak hareketleri rehberliğinde, danışanın gözlerini sistematik bir vaziyette, sağa ve sola hareket ettirmesi veya danışana farklı ikili uyaranlar sunulmasını, danışan bu hareketleri gerçekleştirirken geçmiş deneyimlerinin veya travmatik yaşantılarının imgesel biçimde ortaya çıkarılmasını ele alır. Bu yaklaşım, danışanların olumsuz deneyimlerini, duygusal sağlıklarına iyi gelecek biçimde tekrardan işlemelerine katkıda bulunan bir terapi türüdür.

Oyun Terapisi :

Oyun terapisi, çocukların duygusal ve sosyal sorunlarını ifade etmeleri için oyun ve oyun materyalleri kullanarak yapılan bir terapi türüdür.

Kısa Süreli Psikoterapi:

Sonlanma koşulları, ya seans sayısıyla (çoğunlukla 15 seans) ya da net hedeflerle başından belirlenen kısa süreli psikoterapi, büyük oranda hedef yönelimli olup, psikolog aktif bir konumdadır. Belirli bir sorun ya da belirtiye yoğunlaşır. Mevcut sorunun ortadan kalkmasıyla ya da belirtinin çözümlenmesiyle sınırlıdır.