İş Yaşamında Menopoz

Menopoz çoğu zaman yalnızca biyolojik bir dönüşüm olarak ele alınsa da, gerçekte yaşamın duygusal, bilişsel ve sosyal tüm alanlarını etkileyen çok boyutlu bir süreçtir; bu nedenle iş hayatındaki performanstan ilişkilerdeki iletişime kadar geniş bir yelpazede kendini gösterir. Bu çok yönlü etkilerin temelinde ise hormonal değişiklikler, özellikle de östrojen seviyesindeki dalgalanmalar yer alır; çünkü östrojen beynin duygu durum düzenleme merkezlerinden bilişsel işlevlere, stres toleransından enerji seviyelerine kadar birçok sistemi doğrudan etkiler.

Menopoz döneminde birçok kadın “unutkanlık”, “zihinsel yavaşlama” veya “odaklanamama” gibi şikâyetlerde bulunur. Bu durum bilimsel literatürde “menopozal bilişsel değişiklikler” olarak tanımlanan bir süreçtir. Östrojen, beynin özellikle hipokampus ve prefrontal korteks gibi öğrenme, hafıza ve dikkat süreçlerinden sorumlu bölgelerinde önemli bir rol oynar. Bu nedenle hormon seviyelerindeki dalgalanmalar, çalışma belleği, dikkat sürekliliği ve veri işleme hızında geçici değişikliklere yol açabilir. Buna ek olarak iş yükü, uykusuzluk ve yüksek stres düzeyi, menopozdaki bilişsel dalgalanmaları daha görünür hâle getirebilir. Bu değişiklikler çoğu zaman kalıcı değildir. Beyin, hormonal dalgalanmalara zaman içinde adapte olma kapasitesine sahiptir.

İş performansı ise yalnızca bilişsel süreçlerle sınırlı değildir. Menopozla birlikte yaşanabilen sıcak basmaları, gece terlemeleri ve uyku kalitesinin düşmesi; sabahları yorgun uyanmaya ve bunun sonucunda performansta dalgalanmalara neden olabilir. Bu durum çoğu zaman çalışan kadının kendine yönelik olumsuz değerlendirmelerini artırır: “Eskisi kadar hızlı değilim” ya da “Toplantıda neden odaklanamadım?” gibi düşünceler, gerçek performanstan ziyade bu dönemin getirdiği geçici bilişsel ve duygusal değişikliklerle ilgilidir.

Uluslararası araştırmalar, menopozla ilgili farkındalık programlarının, esnek çalışma düzenlerinin ve çalışan sağlığını önceleyen politikaların, hem iş verimliliğini hem de çalışan bağlılığını artırdığını göstermektedir. Sessiz ve serin bir çalışma ortamı, gerektiğinde kısa molalar, açık iletişimin teşvik edilmesi ve sağlık profesyonellerine erişim gibi destekleyici uygulamalar çalışanların kendilerini daha güvende hissetmelerini sağlar. Böyle bir iş ortamı, sadece performansı değil, çalışanların genel psikolojik iyilik hâlini de güçlendirir.

Menopoz dönemini daha sağlıklı geçirmede en önemli faktörlerden biri psikolojik dayanıklılıktır. Dayanıklılık; kişinin stres, değişim ve belirsizlik karşısında uyum sağlayabilme kapasitesi olarak tanımlanır. Bilişsel yeniden çerçeveleme teknikleri, mindfulness uygulamaları, kısa nefes egzersizleri, duygusal farkındalık çalışmaları ve düzenli uyku, hijyenine özen göstermek, bu dönemin daha dengeli bir şekilde geçmesine katkı sağlar. Ayrıca aileden, arkadaşlardan ve iş ortamından gelen sosyal destek; kadının bu dönemde karşılaştığı zorluklarla baş etmesini kolaylaştırır, duygusal yükünü hafifletir ve süreci daha sağlıklı bir şekilde yönetmesine yardımcı olur.

Sonuç olarak menopoz, iş yaşamında görmezden gelinen fakat oldukça yaygın ve doğal bir süreçtir. Bu dönemde yaşanan bilişsel dalgalanmalar, duygusal hassasiyetler ve performans değişimleri utanç kaynağı değil; biyolojik bir dönüşümün doğal parçasıdır. Doğru psikolojik stratejiler ve destekleyici bir iş ortamı sayesinde menopoz, güç kaybı değil, daha güçlü bir benlik algısına geçiş dönemine dönüşebilir. Kadınların kendilerine karşı daha şefkatli, kurumların ise daha farkındalıklı olması, bu sürecin hem bireysel hem de profesyonel anlamda sağlıklı bir şekilde yönetilmesini sağlar.

Kaynakça:

Greendale, G. A., & Karlamangla, A. S. (2023). Menopause and the brain: hormonal influences on cognitive functioning. Menopause Journal, 30(4), 501–510.

Jack, C., et al. (2021). Menopause in the workplace: Impacts and employer responses. Occupational Medicine, 71(5), 216–223.

Thurston, R. C., & Joffe, H. (2011). Vasomotor symptoms and menopause: emerging treatments and mind–body approaches. Journal of Women's Health, 20(12), 1–10.

North American Menopause Society (NAMS). (2023). Menopause practice: A clinician’s guide.

Hardy, C., Griffiths, A., & Hunter, M. S. (2019). What do working women want? Menopause-specific health promotion in the workplace. Climacteric, 22(4), 347–351.