Duygusal Yeme ve Yeme Bozuklukları

Duygusal yeme, kişinin fiziksel açlıktan bağımsız olarak duygusal ihtiyaçlarına yanıt olarak yemek yemesidir. Stres, üzüntü, yalnızlık, öfke veya sıkılma gibi duygular, bazı bireylerde yemek yeme isteğini artırabilir. Bu durumda yemek, bir tür rahatlama veya kaçınma aracı hâline gelir. Kısa vadede geçici bir iyi his sağlasada uzun vadede pişmanlık, suçluluk ve kontrol kaybı duygularını tetikleyebilir. Duygusal yeme, tek başına bir yeme bozukluğu değildir; ancak sık tekrar ettiğinde ve duygu düzenleme için temel yöntem hâline geldiğinde daha ciddi sorunların habercisi olabilir.

Yeme bozuklukları ise duygusal yeme davranışından daha kapsamlı ve klinik düzeyde müdahale gerektiren psikolojik rahatsızlıklardır. Anoreksiya nervoza, bulimiya nervoza ve tıkınırcasına yeme bozukluğu en bilinen örnekleridir. Yeme bozukluklarında kişi, beden algısı, kilo kontrolü ve yemekle ilgili düşünceleri konusunda yoğun bir zihinsel meşguliyet yaşar. Bu durum sadece yeme davranışını değil, kişinin sosyal yaşamını, ilişkilerini, fiziksel sağlığını ve psikolojik işlevselliğini de etkiler. Yeme bozuklukları, kişinin yemekle kurduğu ilişkinin sağlıksız bir döngüye dönüşmesi sonucu ortaya çıkar ve çoğu zaman derin duygusal ihtiyaçların, travmaların veya öz değer sorunlarının bir dışa vurumudur.

Duygusal yeme ile yeme bozuklukları arasındaki temel fark, davranışın yoğunluğu, sürekliliği ve kişinin yaşamına olan etkisidir. Duygusal yeme genellikle dönemsel bir tepki ya da stresle baş etme yoludur. Oysa yeme bozukluklarında davranış süreklidir, katıdır ve kişinin yaşam kalitesini belirgin şekilde bozar. Bu nedenle her duygusal yeme davranışı bir yeme bozukluğu anlamına gelmez; fakat kontrol edilemediğinde ve kişinin günlük işlevselliğini etkilemeye başladığında klinik değerlendirme önem kazanır.

Hem duygusal yeme hem de yeme bozuklukları, kişinin duygularını nasıl işlediğiyle yakından ilişkilidir. Duygu düzenleme becerilerinin geliştirilmesi, stresle baş etme yöntemlerinin güçlendirilmesi ve yemekle duygular arasındaki bağlantının fark edilmesi, iyileşme sürecinin önemli bir parçasıdır. Bu nedenle yeme davranışında belirgin değişiklikler fark eden bireylerin bir uzmandan destek alması, hem psikolojik hem de fiziksel sağlık açısından gerekli ve önemlidir.

Kaynak: American Psychological Association. (2020). Eating disorders: Overview and symptoms.